Dialoog en Theorie U

Het jaarlijkse onderzoeksthema van Dialoognetwerk Nederland in 2023/2024 is Dialoog & Theorie U

De ingrediënten voor dit onderzoek zijn:

• De dialoogbegeleiders, de individuen, de mensen in het netwerk.
• De ervaring, het ervaren, dus niet “erover”, maar “erdoor”
• Het gesprek met de niet-talige wereld om ons heen

In diverse onlinebijeenkomsten van het Dialoognetwerk Nederland is het thema Dialoog & Theorie U onderzocht en verdiept.

Belangrijke inspiratiebron is Otto Scharmer. Scharmer bouwt voort op het werk van o.a. Peter Senge (Sloan School of Management MIT Boston en schrijver van het boek De Vijfde Discipline, de kunst en praktijk van de lerende organisatie). Scharmer schrijft samen met Peter Senge, Joseph Jaworski en Betty Sue Flowers, het boek Presence, een ontdekkingsreis naar diepgaande verandering in mensen en organisaties. In dit boek wordt het ontstaan van Theorie U beschreven.

Scharmer bouwt in zijn boek Theorie U, het raamwerk van de theorie verder uit.  Theorie U is een op bewustzijn gebaseerde methode om systemen te veranderen. De theorie combineert systeemdenken, innovatie en veranderingsprocessen vanuit het oogpunt van een zich verder ontwikkelend menselijk bewustzijn. De theorie bouwt voort op tradities van action learning en learning by doing.

Tijdens het U-proces ga je op een andere manier naar jezelf en complexe vraagstukken kijken. Dat resulteert in vernieuwende inzichten en diepgaande verandering.

Aanpak met Theorie U

De aanpak met theorie U omvat een beweging in de vorm van de letter U. Werken met Theorie U kan leiden tot wezenlijke veranderingen bij jezelf en bij complexe vraagstukken. Het gaat niet alleen om het ‘oplossen van het probleem’. Je benadert het vraagstuk op meerdere niveaus van betrokkenheid. 

De betrokkenheid en de verbinding met jezelf, met anderen en met alle aspecten die met een complex vraagstuk samenhangen. Het proces vraagt om een verdieping van je eigen bewustzijn en het bewustzijn van alle betrokkenen en het benutten van ieders wijsheid vanuit het onbewuste.

Door het U-proces kom je daarmee in contact. Het gaat verder dan het handelen alleen. Het komt voort uit intuïtief weten, co-creatie en collectieve wijsheid. Juist dát deel is essentieel voor fundamentele verandering en duurzame oplossingen.

Het U-proces bestaat uit zeven fasen: 

1. Vanuit downloaden ga je door het opschorten van je oordelen en het openen van je mind 
2. naar met frisse ogen zien. Door je hart te openen en je aandacht opnieuw te richten kom je bij
3. ‘sensing’, het intuïtief waarnemen met open mind en open hart. 
4. ‘presencing’, de verbinding met wie jij ten diepste bent en met wat jouw werking, jouw bijdrage is.
5. er ontstaat ruimte voor het verschijnen van nieuwe ideeën die kunnen uitkristalliseren en 
6. prototypen naar 
7. uitvoeren of belichamen

Voor dit transformatieproces is het Presencing Instituut opgericht. Later omgezet naar de u-school. Via het Presencing Instituut, de U-school, het Edx online learning platform en MIT wordt de kennis uitgedragen door live en online-bijeenkomsten. Het meeste materiaal is kosteloos voorhanden.

Scharmer richt zich op 3 vormen van crisis: de economische, de sociale/maatschappelijke crisis en de spirituele crisis. Centraal daarin staat de beweging van ego- naar ecobewustzijn.

Theorie U werkt vanuit de gelaagdheid van intenties; de persoonlijke intenties, de collectieve intenties en maatschappelijke intenties.

Intentie van het Dialoognetwerk

Het Dialoognetwerk Nederland wil met elkaar onderzoeken wat de Dialoog in Nederland nodig heeft.

• We willen het Nederlandse dialoogveld zichtbaar maken.
• We willen verschillende stromen in dialoogland met elkaar in contact te brengen.
• We willen versterken wat er al aan dialogisch weten en werken voorhanden is.
• We willen zichtbaar maken hoe we in onze diversiteit en met elkaar verbonden zijn.
• We willen onderzoeken welke impulsen er ontstaan tussen de deelnemers en wat kunnen we concreet met elkaar doen.

Het onderzoek

Eind 2023 schreef Otto Scharmer een blog waarin hij reflecteert op 2023 en op 2024, deze blog is een goede duiding van het huidige tijdsgewricht en was een belangrijke inspiratie voor onze zoektocht.  In de bijlage is de Nederlandse vertaling opgenomen.

Vooral wat Scharmer schrijft over ‘kleine eilanden van samenhang’ resoneerde:
“Wanneer een systeem ver van het evenwicht verwijderd is,” zegt Nobelprijswinnaar scheikunde Ilya Prigogine, “hebben kleine eilandjes van coherentie in een zee van chaos het vermogen om het hele systeem naar een hogere orde te tillen.” Dat ons systeem ver van een evenwicht verwijderd is, werd overduidelijk in 2023. De meeste mensen delen dat gevoel. We weten ook dat er aan de “zee van chaos” geen gebrek is. Maar hoe zit het met die “kleine eilandjes van samenhang” die het vermogen hebben om onze evolutionaire baan in de ene of andere richting te doen kantelen? Dat is waar onze rol in beeld komt – en met “onze” bedoel ik ons allemaal, iedereen die in het huidige moment overweegt om te handelen met ook maar de geringste openheid van geest en hart. Wanneer systemen instorten, wat houden we dan over? Elkaar. We houden onze relaties met ons land, met onszelf en met elkaar over. Kleine eilandjes van samenhang, zoals ik het begrijp, zijn micro-kosmossen van de toekomst die probeert te ontstaan.”

Dit jaar liepen we de route in diverse online dialogen:

• 23 januari: Hoe raakt de onrust van de wereld je? Wat kunnen kleine eilanden van samenhang daarin betekenen?
  We daalden af in de U door elkaar te beluisteren met een open mind en open heart.

• 3 april: Wat is er nodig om bij de bron te komen of te zijn?
  We onderzochten wat we doen om onderin de U te komen. 

• 27 juni: Wat is/wil/kan er vanuit je verbinding met je bron ontstaan?
  We onderzoeken wat er vanuit onderin de U wil ontstaan bij ieder van ons.

23 januari 2024

We hebben in de eerste onlinebijeenkomst stilgestaan bij de volgende vraag 

“Hoe raakt de onrust van de wereld je? 
Wat kunnen kleine eilanden van samenhang daarin betekenen?

We ervoeren rouw, kalmte, energie en energetische verbindingen. De woorden ‘zachte krachten’ bleef terugkomen. We realiseerden ons: zachte krachten vragen misschien niet om opschaling, ze werken op een andere manier. Zachte krachten hebben misschien alleen zin nodig, niet de vruchten. 

Een beeld dat ontstond was dat van ‘De stille fanfare’. Een schijnbare tegenstelling. Een beeld waarin beweging zit, iets waar je je bij aan kunt sluiten, in stilte maar met tegelijkertijd uitbundigheid, vrolijkheid & levendigheid.

Wat betekent dit voor het Dialoognetwerk?

Het Dialoognetwerk voelt als een zwerm, een presence, een beweging, een veld.
We verlangen naar:

• Lichte ontmoetingen.
• Ruimte voor inademing.
• Verbinding als gevolg van de ontmoeting; verbinding op 3 niveaus: jezelf, de ander en het systeem.

Daaruit ontstonden heel veel nieuwe vragen over verbinding en de vraag of we een klein eiland van samenhang zijn. Theorie U kent een uitgewerkt stelsel van begrippen en uitgangspunten en is daarmee herkenbaar bij de inzet die het wil plegen. Dat geeft coherence en biedt voor de mensen die met theorie U werken een bedding en veiligheid. 

Hoe zit dat met de dialoog en met het DNN? Biedt DNN solid ground?
Bewegen wij vanuit het midden, met stilte als bron? 

3 april 2024

Die laatste vraag vormde het nieuwe thema voor de 2^e bijeenkomst:

Wat ervaar jij als jouw bron?
Hoe komen we in contact met onze levensenergie, onze bron?

We deden vervolgonderzoek naar de bron van ons handelen: hoe maken we contact met onze bron en hoe onderhoudt ieder van ons de relatie met diens bron.

• Hoe/waar in je leven ervaar jij een/de bron?
• Hoe maken we contact met de levensenergie, de levendigheid in ons, het fanfaregevoel?
• Wat spreekt er vanuit de bron in/tot jou?

Een veilige plek is een belangrijke voorwaarde om in contact met de bron te komen. Geïnteresseerde deelnemers met commitment voor het dialogisch gesprek geven steun en stimulans. De vragen worden scherper:

• Hoe manifesteert zich de verbinding met mijn bron? 
• Hoe kan ik ernaartoe bewegen en beter herkennen dat ik ervan af beweeg?
• In welke mate zijn de thema’s die ik momenteel vormgeef (of door mij heen ontstaan) gevolg van mijn contact met mijn bron? 
• Je inspanning voor een thema kun je zien als eiland van samenhang. 
• Welke thema’s blijven overeind als “bronthema” en welke blijken niet? Wat doe/kan je met die inzichten?
• Hoe neem ik waar dat naast het eiland (bronthema) dat ik bewoon er meer vergelijkbare eilanden zijn?
• Is verbinding zoeken cq stimuleren tussen die eilanden een vanzelfsprekende voortzetting van wat stroomt vanuit jouw/de bron en onlosmakelijk verbonden aan de stroom waarin je zit ?

27 juni 2024

In de 3^e bijeenkomst keken we naar wat er vanuit de verbinding met je bron wil ontstaan. 

Hoe kunnen we ons potentieel, individueel en gezamenlijk, aanspreken.

• Welke betekenis geef ik aan de bron?
• Waarmee is mijn bron verbonden?
• Waar ben ik voor bedoeld? Wat is mijn Zelf en mijn Werking?
• Kan ik waar ik voor bedoeld ben, het leven vieren. De stille fanfare vieren.
• Waarmee ben ik vanuit mijn bron verbonden en leef ik daarmee mijn potentieel?

John van Balen schreef er de volgende blog over:

Wat ontstaat er vanuit de verbinding met je bron? De online netwerkdialoog met Dialoognetwerk Nederland was weer heel inspirerend.

De wijze waarop contact met mijn (of de) bron zich manifesteert verwoorden is voor mij meer dan een interessant thema. Het gaat over een levensbepalende manifestatie die ik heel lastig onder woorden kan brengen, terwijl ik hem wel beleef. Een veilige plek om met elkaar te pruttelen is dan een belangrijke voorwaarde om verder te komen. Geïnteresseerde deelnemers met commitment voor de discipline van het dialogisch gesprek gaven mij steun en stimulans om verder te komen in beeldvorming, doorvoelen en verwoorden. En zoals vaak bij zulke gesprekken, nemen de vragen toe en/of worden scherper. 

Zo wil ik graag verder op zoek naar: Hoe manifesteert zich de verbinding met mijn bron? Hoe kan ik er naar toe bewegen en herkennen dat ik er vanaf beweeg? (Wat kan ik opsteken van anderen die ik echt ontmoet?)

In welke mate zijn de thema’s die ik momenteel vormgeef (of door mij heen ontstaan) gevolg van mijn contact met mijn bron? Welke thema’s blijven overeind als bronthema? Welke blijken het niet te zijn? Wat doe/kan je met die inzichten?

Hoe neem je waar dat naast het eiland (bronthema) dat ik bewoon, er meer vergelijkbare eilanden zijn? Is verbinding zoeken c.q. stimuleren tussen die eilanden dan een voortzetting van wat stroomt vanuit je/de bron?

Het lijkt mij fantastisch om elkaar weer te ontmoeten. Ik draag met deze vragen graag bij aan de programmering van de netwerkdag op 6 oktober.

Meer weten zie:

• u- school – for Transformation: https://www.u-school.org
• Theorie U – Leiding vanuit de toekomst die zich aandient. Otto C. Scharmer: https://www.u-school.org/books-languages#dutch
• De essentie van Theorie U, kernprincipes en toepassingen. OttoScharmer
• Leiden vanuit de toekomst, van ego-systeem naar eco-systeem. Otto Scharmer & Katrin Kaufer
• Presence – een ontdekkingsreis naar diepgaande verandering in mensen en organisaties. Peter Senge, Otto Scharmer, Joseph Jaworski, Betty Sue Flowers
• Blog van DNN over dialoog en theorie U met beelden van Carry Rosenblatt Limpens.